Het hemel-bestormen gaat gewoon door
Het is weer herfst. Utrecht wordt weer filmstad. En daarom is het Louis Hartlooper Complex weer het huis van het Forum van de Regisseurs. Het was even een schok begin dit jaar: door de subsidiekorting op het Nederlands Film Festival zou het Forum van de Regisseurs niet door kunnen gaan. Maar ondertussen is het Forum het afgelopen decennium uitgegroeid tot een vertrouwde plek waar filmliefhebbers en professionals een selectie uit het aanbod van artistieke, innovatieve en experimentele auteursfilms in samenhang kunnen zien.Waar het niet alleen om film als product gaat, maar om film als gesprek tussen makers, toeschouwers en de wereld om hen heen.
Dus besloten Jan Pieter Ekker (chef cultuur Het Parool) en Dana Linssen (filmcriticus NRC), die ooit samen aan de wieg stonden van het Forum van de Regisseurs, in goed overleg met het NFF, het LHC en andere partijen, te kijken of er niet een onafhankelijke editie kon komen. Zo is er iets meer tijd om als sector na te denken over een duurzame toekomst voor het programma.
Uit een rijke jaaroogst selecteerden we negen kortere en heel lange films, en alles daar tussen in. Fictie en documentaire, en ook alles dáár tussen in. Films over jong zijn en al wat ouder, over onzichtbaar zijn of van kleur, over beeldvorming en betoverende beelden, over kunstenaarschap en activisme, over tussen de vormen filmen en tussen de beelden betekenis geven, over politiek en ecologie, en daarmee over alle grote vragen van een mensenleven en onze tijd. Veel van de films buigen de wetten van genreconventies en de meeste gaan ook in gesprek met archiefmateriaal, en daarmee met de geschiedenis van cinema en representatie.
Alle programma’s worden voorafgegaan door een gesproken of visuele amuse, gemaakt door respectievelijk Jody Aikman, Asmae Amaddou, Abdelkader Benali en Jeannine Valeriano, en Shenubian Boasman, Martyna Gawecka en Tim van Loon. Na afloop van de films gaan de programmeurs in gesprek met de regisseurs.
Een jury bestaande uit filmmakers Wiam Al-Zabari (Mijn vader, Nour en ik), Valerie Bisscheroux (ANNE+, Beter wordt het niet) en Vincent Boy Kars (Future Me) zal aan de winnende film de VEVAM Fonds Prijs van het Forum van de Regisseurs ter waarde van 5.000 euro uitreiken.
Het Forum van de Regisseurs is opgericht om context te geven aan ‘hemelbestormende films en films die uit het kader springen’. De selectie van dit jaar laat een grote verscheidenheid aan manieren zien waarop dat mogelijk is. Het hemelbestormen gaat gewoon door.
Dat alles was niet mogelijk geweest zonder de steun van het VEVAM Fonds (de rechtenorganisatie voor regisseurs van audiovisuele werken), de VandenEnde Foundation en Stichting Tijdelijk Fonds Filmcultuur, het Louis Hartlooper Complex in Utrecht, LantarenVenster Rotterdam en het Ketelhuis in Amsterdam. Distributeurs, rechthebbenden en regisseurs werken belangeloos mee. Het was voor ons heel bijzonder om die saamhorigheid in de sector te ervaren.
Seleme Aydin, Lelie Danesh, Jan Pieter Ekker, Dana Linssen, Felix Schaasberg
Curatoren van het 11de Forum van de Regisseurs
Het visuele randprogramma is tot stand gekomen in samenwerking met talentontwikkelnetwerk Studio Camera voor audiovisuele en lens based makers in de regio Utrecht.
Rietland van Sven Bresser
woensdag 1 oktober, 18.00 uur, Louis Hartlooper Complex 4
Voorafgegaan voor een visuele amuse van filmmaker Tim van Loon
Tussen de wuivende rietstengels in Sven Bressers debuutfilm Rietland is nog veel meer verborgen dan het levenloze lichaam van een jonge vrouw dat de ouder rietsnijder er op een ochtend aantreft. Het is een gebeurtenis die zijn leven dat sinds mensenheugenis niet veranderd leek in beweging zet. In de stijl van de ‘slow contemplative cinema’, met echo’s van De Poolse bruid, Father and Daughter en Schneider vs. Bakx, roept Rietland zowel thrillerachtig als met gortdroge humor thema’s op als landbeheer en ecologie, industriële landbouw versus handwerk en duurzaamheid, maar ook de micro-xenofobie waarmee de rietsnijders naar hun collega’s aan de andere kant van het water kijken. Ondanks al die actuele thema’s kiest Bresser voor een film met magisch-realistische en soms surrealistische elementen. Rietland werd eerder dit jaar geselecteerd voor de Semaine de la critique in Cannes.
Hemelsleutel van Digna Sinke
donderdag 2 oktober, 15.00 uur, Louis Hartlooper Complex 4
Hemelsleutel (Digna Sinke, 96’)
Voorafgegaan door een gesproken amuse door schrijver, dichter, spoken word artist Asmae Amaddaou
Hemelsleutel is een originele variatie op het film-over-film-genre. En het is ook het bewijs dat vasthoudendheid, visie en creativiteit het altijd winnen van (ongeschreven) regels over hoe films horen te zijn en gemaakt horen te worden. Hoe zat het namelijk? Digna Sinke (Weemoed en wildernis, After the Tone, Bewaren of hoe te leven) werd gevraagd een film te maken over de energietransitie in het Amsterdamse havengebied, maar haar manier van werken paste niet in de categorieën van de subsidiegevers. Het eindresultaat: een betoverende bespiegeling over fotograaf Lea (misschien wel een alter-ego van Sinke zelf), waarin beeldschone totaalshots van een lege wereld afgewisseld worden door liefdevolle close-ups van acteurs die kleine fictieve episodes spelen. De grote energietransitie wordt gekoppeld aan de vraag wat dat eigenlijk zijn: transitie, transformatie en transmissie. En het is een film die de vraag durft te stellen hoe we dat ons eigenlijk voorstellen, als we zo doorgaan: een wereld zonder mensen.
Een Vrouw als Monique van Claire Pijman
donderdag 2 oktober, 18.00 uur, Louis Hartlooper Complex 4
Een Vrouw als Monique (Claire Pijman, 81’)
Voorafgegaan door een gesproken amuse door zanger, acteur, schrijver en spoken word artist Jeannine Valeriano
Als Monique van de Ven aan het begin van Een Vrouw als Monique aan komt rijden in haar kleine autootje over een Franse provinciale weg, dan herken je haar meteen. Dit is de actrice die het beeld van vrouwelijke personages de afgelopen vijftig jaar heeft vormgegeven. Vanaf het moment dat ze poedelnaakt de filmgeschiedenis kwam binnenspringen in Paul Verhoevens Turks fruit bepaalde ze het debat, over de ‘gaze’, over emancipatie, over feminisme, over vrouwelijke seksualiteit en erotiek. Minstens even belangrijk zijn daarom de thema’s die ze onder regie van vrouwelijke filmregisseurs vormgaf: de lesbische romance in Een Vrouw als Eva, of taboeonderwerpen als de postpartumdepressie in Ademloos en het seksuele geweld in Iris. Van de Ven speelt in Een Vrouw als Monique een actrice die zich voorbereidt op een rol, en die door een toevallige ontmoeting met een jonge fietser met een nieuwe blik naar haar leven en werk gaat kijken. Door de unieke hybride vorm tussen docudrama, documentaire en fictie weeft regisseur Claire Pijman (Robby Müller: Living the Light) een essay over kijken, sterrendom, ouder worden en de eeuwige jeugd van de cinema.
Zoekjaar van Joris Koptod Nioky
donderdag 2 oktober, 21.00 uur, Louis Hartlooper Complex 4
Voorafgegaan door een gesproken amuse door schrijver, dichter en artistiek onderzoeken Jody Aikman
Drie films waarin de verhouding tussen regisseur, diens onderwerp en de toeschouwer centraat staat. In Nowhere Man kijken regisseurs Jaap van Heusden en Jan Willem de Bok terug naar archiefmateriaal dat ze ooit van hun overleden vriend en mentor Rob maakten tijdens een roadtrip door Frankrijk. De drie jonge mannen spelen hun eigen roadmovie na, maar kijken nu vijfentwintig jaar later ook naar de desintegratie van een vriendschap.
Voor Beelden uit Tuvalu reisde regisseur Dylan Werkman naar het eiland Tuvalu dat ten gevolge van de klimaatcrisis langzaam in de Grote Oceaan verdwijnt. Die beelden liet hij vervolgens aan Nederlandse gezinnen zien. Is film inderdaad een empathiemachine? Hebben we beelden nodig om ons de impact van de klimaatcrisis te kunnen voorstellen?
In Zoekjaar tilt regisseur Joris Koptod Nioky de vragen over representatie, de invloed van de camera en de relatie tussen filmer en gefilmde op een hoger plan. Hij portretteert de Chinese kunstenaar Nadh die na zijn examen aan de kunstacademie een jaar de tijd heeft om een baan te vinden voordat hij een verblijfsvergunning kan krijgen of zal worden uitgezet. Terwijl de werkelijkheid van de Nederlandse bureaucratie steeds dreigender wordt, wordt ook de noodzaak van de creatieve daad en de kunst op de kunst steeds prangender.
Forget All You Know (About Aliens) van Mirella Muroni
vrijdag 3 oktober, 18.00 uur, Louis Hartlooper Complex 4
Forget All You Know (About Aliens) (Mirella Muroni, 95’)
Voorafgegaan door een visuele amuse van beeldend kunstenaar en filmmaker Shenubian Boasman
In haar speelfilmdebuut Forget All You Know (About Aliens) gebruikt regisseur Mirella Muroni de traditie van het afrofuturisme om een alternatieve filmgeschiedenis te creëren waarin vrouwen van kleur wel vertegenwoordigd zijn. Hoofdpersoon Ella denkt dat zij ooit door aliens is ontvoerd, maar de werkelijkheid is nog fantastischer. Als intergalactische tijdreiziger leefde ze in verschillende vrouwengedaantes op Planeet Aarde: de Ghanese Ama, de Surinaamse Peetje, de dubbelbloed Victoria en de Curaçaose Juliana. Forget All You Know is kritisch over de normen van de al te witte kunstwereld, vraagt op een inventieve manier aandacht voor het vrouwenlichaam als drager van intergenerationele verhalen, en durft te dromen op een manier die we niet vaak zien in Nederlandse films die zich maar tot één tijd-ruimte-continuüm beperken.
The Invisible Ones van Martijn Blekendaal
vrijdag 3 oktober, 21.00 uur, Louis Hartlooper Complex 4
The Invisible Ones (interactieve versie) (Martijn Blekendaal, 75’)
Voorafgegaan voor een visuele amuse van filmmaker en scenarist Martyna Gawecka
Onzichtbaar zijn is een superkracht in veel fantasieverhalen, maar voor veel kinderen en mensen is het vaak een noodzaak om uit het zicht te blijven. Geïnspireerd door zijn eigen verlagen om als geadopteerde jongen van kleur wat minder op te vallen in de witte omgeving waarin hij opgroeide, ontwikkelde regisseur Martijn Blekendaal (The Man Who Looked Beyond the Horizon) een speels-essayistische filmreis voor jonge en minder jonge kijkers, langs tal van verhalen over onzichtbaarheid. Hij laat twee Joodse overlevenden van de Tweede Wereldoorlog aan het woord over de manier waarop zij aan de nazi’s ontsnapten, luistert naar de jonge Mohammed die uit Gaza naar België vluchtte, of gaat in gesprek met Samir die als kind altijd moest wegduiken voor geweld, en Nathan voor wie de wereld onzichtbaar is, maar die met behulp van echolalie toch zelfstandig door de stad kan fietsen. Het Forum van de Regisseurs vertoont de interactieve versie van de The Invisible Ones, waarin dankzij filmgeschiedenis en verbeelding de grens tussen filmscherm en buitenwereld wordt doorbroken.
Fortuyn: On-Hollands van mint film office
zaterdag 4 oktober, 9.30 uur, LantarenVenster Rotteram
Fortuyn: On-Hollands (mint film office, 604’ incl. 3 pauzes)
Voorafgegaan door een gesproken amuse door schrijver, dichter en journalist Abdelkader Benali
“Deze film bevat beledigende en discriminerende taal”, waarschuwt de disclaimer aan het begin van de acht uur durende bioscoopfilmversie van Fortuyn: On-Hollands waarvoor het Rotterdamse mint film office (Nu verandert er langzaam iets) voor de regie tekende. Het is even schrikken, want wie denkt dat we anno 2025 in een land leven waarin niemand meer nadenkt voordat die diens ongenoegens uit, die ontdekt dat een groot deel van de naoorlogse politiek wordt gekenmerkt door onverdraagzaamheid. Geïnspireerd door de bijna acht uur durende kroniek O.J.: Made in America (2016) is Fortuyn: On-Hollands een unieke, schurende, inzichtelijke dialoog tussen archiefmateriaal en tijdgetuigen. Voorstanders van de vermoorde politicus Pim Fortuyn blikken terug, maar er komen ook vooral heel veel stemmen aan het woord die voor het eerst vertellen: vrouwen, mensen van kleur, Rotterdammers met een lage sociaaleconomische status. Wat zegt het succes van de flamboyante, openlijk homoseksuele en intellectualistische Fortuyn over de mythe van de Hollandse tolerantie, vraagt de film zich af. En hoe kijken we naar zijn politieke nalatenschap met nieuwe verkiezingen in het zicht?
zondag 5 oktober, 19.00 uur, Het Ketelhuis Amsterdam
Prijsuitreiking, aansluitend vertoning winnende film
